ASPECTOS FORMAIS DA

UNIDADE DIDÁCTICA

 

1. XUSTIFICACIÓN

Esta "caza do tesouro" preséntase como actividade para realizar con alumnado de 2º ciclo de Educación Primaria para o fomento da lectura dentro da área de Lingua e literatura galegas.

Tal e como se establece no anexo III da  Orde do 23 de xullo de 2014, non se pode esquecer o valor que a literatura supón dentro do ensino desta área (Lingua Galega e Literatura). A literatura é un produto de expresión artística que permite transmitir as necesidades e os pensamentos dunha persoa ou persoas nun determinado momento histórico.

 

• ORDE do 23 de xullo de 2014 pola que se regula a implantación para o curso 2014/15 dos cursos primeiro, terceiro e quinto de educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, segundo o calendario de aplicación da Lei orgánica 8/2013, para a mellora da calidade educativa publicada no DOGA nº 154.

 

- Art. 3, e:  "Coñecer e utilizar de forma apropiada a lingua galega e a lingua castelá, e desenvolver hábitos de lectura en ambas as dúas linguas."

- Art. 3, o:  "Coñecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingüísticas, físicas e sociais de Galicia, salientando as mulleres e os homes           que realizaron achegas importantes á cultura e á sociedade galegas."

- Art. 10.1:  "Sen prexuízo do seu tratamento específico nalgunhas das disciplinas de cada curso, a comprensión de lectura, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e da comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional traballaranse en todas as disciplinas."

- Art. 14.4:  A lectura constitúe un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; é de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de comprensión de lectura de calquera tipo de textos e imaxes, en calquera soporte e formato.

Co fin de fomentar o hábito da lectura, os centros organizarán a súa práctica docente de forma que se garanta a incorporación dun tempo diario de lectura non inferior a trinta minutos.

- Art. 17: Bibliotecas escolares e lectura

1. Os centros educativos deberán incluír dentro do seu proxecto educativo un programa  de centro de promoción da lectura (Proxecto lector de centro) en que integren as actuacións destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades no uso, no tratamento e na produción da información, en apoio da adquisición das competencias clave.

2. Este programa de centro será o referente para a elaboración dos plans anuais de  lectura que se incluirán na programación xeral anual. 

3. Fomentarase a existencia dunha biblioteca escolar, instrumento fundamental para o desenvolvemento do programa de promoción da lectura (Proxecto lector de centro), como centro de referencia de recursos da lectura da información e da aprendizaxe e punto de encontro entre alumnado, profesorado e familias que facilite a comunicación, a creatividade, as aprendizaxes e o traballo colaborativo, ademais de estimular os intercambios culturais no centro.

4. Correspóndelle á dirección do centro a aprobación do programa de promoción da lectura logo da proposta realizada polo claustro de profesorado.

- Art. 18.1:  "Os centros educativos, dentro da súa autonomía pedagóxica e organizativa, promoverán o uso das tecnoloxías da información e da comunicación na aula como medio didáctico apropiado e valioso para desenvolver as tarefas de ensino e aprendizaxe."

 

• DECRETO 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia publicado no DOGA nº 171.

 

Esta unidade didáctica abarca tódolos bloques establecidos na orde para esta área:

• Bloque 1. Comunicación oral: Falar e escoitar.

• Bloque 2.Comunicación escrita: Ler.

• Bloque 3: Comunicación escrita: Escribir.

• Bloque 4: Coñecemento da lingua.

• Bloque 5: Educación literaria.

 

​2. OBXECTIVOS 

1. Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural cotiá.

2. Utilizar a lingua oral de xeito adecuado na actividade social e cultural adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación.

3. Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar tanto para buscar, recoller, seleccionar, contrastar, transformar e procesar información, como para escribir textos propios do ámbito académico. 

4. Utilizar os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información e da comunicación para obter, interpretar e valorar informacións e opinións diferentes.

5. Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos como fonte de recursos variados para o desfrute e o pracer de ler, así como para a obtención de informacións variadas.

6. Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradición literaria galega para desenvolver hábitos lectores.

7. Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega adecuados en canto á temática e complexidade e iniciarse no coñecemento das convencións específicas da linguaxe literaria.

8.  Valorar e estimar a lingua galega como lingua propia como mostra de identidade de Galicia e recoñecer a existencia da diversidade lingüística como feito cultural enriquecedor. 

9. Facer uso dos coñecementos sobre a lingua e sobre as normas de uso lingüístico para escribir e falar de maneira adecuada, coherente e correcta e para comprender textos orais e escritos.

10. Reflexionar sobre os diferentes usos sociais das linguas para evitar estereotipos lingüísticos que supoñan xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

 

3. CONTIDOS

• B1.4. Actitude de escoita adecuada ante situacións comunicativas, respectando as opinións de quen fala e sen interrupcións inadecuadas.

• B1.5. Participación e cooperación nas situacións comunicativas (expresións espontáneas, informacións, conversas reguladoras da convivencia, discusións ou instrucións) con valoración e respecto das normas que rexen a interacción oral (petición e quendas de palabra, mantemento do tema, respecto ás opinións das demais persoas, posturas e xestos adecuados).

• B1.8. Actitude de cooperación e de respecto en situacións de aprendizaxe compartida.

• B1.9. Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa entoación adecuadas.

• B2.4. Integración de coñecementos e de informacións procedentes de diferentes soportes para aprender e contrastar información, identificando e interpretando os datos que se transmiten mediante sinxelos gráficos e ilustracións.

• B2.6. Iniciación ás estratexias de control do proceso lector (anticipación, formulación de hipóteses, relectura...).

• B2.7. Uso dirixido das tecnoloxías da información e das bibliotecas para obter información e modelos para a lectura.

• B2.8. Lectura persoal, silenciosa e en voz alta, de textos sinxelos en galego adaptados á idade e aos intereses das alumnas e dos alumnos.

• B2.9. Uso da biblioteca respectando as súas normas de funcionamento e valorándoa como fonte de información e de ocio e participación en actividades literarias.

• B2.10. Valoración das normas de funcionamento da biblioteca como recurso para acceder facilmente a información moi variada e manter un ambiente agradable de traballo e lecer.

• B2.11. Mantemento adecuado da súa biblioteca persoal.

• B2.12. Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicación e de lecer.

• B2.13. Desenvolvemento da autonomía lectora, da capacidade de elección de temas e de textos e de expresión das preferencias persoais.

• B3.4. Produción de textos relacionados co ámbito académico para comunicar información (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións).

• B4.7. Uso do dicionario, en papel ou electrónico, de xeito guiado.

• B4.9. Valoración da lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

• B5.1. Escoita, memorización e reprodución de textos procedentes da literatura popular oral galega (adiviñas, lendas, contos, poemas, cancións, ditos) e da literatura galega en xeral.

• B5.2. Valoración e aprecio do texto literario galego (oral ou non) como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

• B5.3. Lectura persoal, silenciosa e en voz alta de obras en galego adecuadas á idade e aos intereses do alumnado.

• B5.4. Lectura guiada e expresiva de textos narrativos da literatura infantil, adaptacións breves de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes.

• B5.8. Valoración da literatura en calquera lingua (maioritaria, minoritaria ou minorizada), como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

 

4. ACTIVIDADES

As actividades que se propoñen para realizar durante a lectura deste libro pretenden traballar diferentes aspectos do proceso de ensinanza-aprendizaxe dos alumnos e alumnas de 2º ciclo de educación primaria.

1. ​Introdución: achegar o alumnado á obra de Carlos Casares como un dos autores máis recoñecidos da literatura galega e en especial da literatura infantil coa obra A galiña azul.

2. Antes da lectura: fomentar o labor de investigación no alumnado mediante o uso das TICs proporcionándolle os recursos necesarios para chegar ó obxectivo que é coñecer a Carlos Casares e a súa obra literaria.

3. Durante a lectura: desenvolver o gusto pola lectura, así como a comprensión do conto e a expresión escrita sobre os personaxes que se presentan.

4. Despois da lectura: aprender a expresarse oralmente diante dun público coñecido, así como analizar de xeito crítico a lectura. Con esta última actividade tamén se pretende avaliar a comprensión do alumnado respecto a diferentes aspectos do conto.

 

5. COMPETENCIAS BÁSICAS

• Competencia en comunicación lingüística

• Tratamento da información e competencia dixital

• Competencia social e cidadá

• Competencia cultural e artística

• Competencia para aprender a aprender

• Autonomía e iniciativa persoal

 

6. METODOLOXÍA

O emprego dunha metodoloxía activa e participativa é fundamental nunha unidade didáctica de fomento da lectura, na que se pretende a implicación de toda a aula nas actividades propostas. Promóvese unha actitude de respecto e escoita activa á hora de levar a cabo as intervencións orais, onde todos e todas participen sen interferir no discurso dos demais.

Ó inicio da actividade é importante anticipar as actividades para que o alumnado con menos acceso á comprensión poida relacionar os coñecementos previos que lle permiten entender a unidade.

Por outro lado, foméntase o traballo colaborativo con actividades para ser realizadas conxuntamente onde a aportación de ideas por cada membro do equipo é primordial.

A investigación mediante recursos previamente provistos é parte da metodoloxía, así como a valoración e análise crítica de diversas situacións presentadas no conto.

Con isto, a metodoloxía proposta vai encamiñada a promover a aprendizaxe significativa onde a comprensión do texto sexa a base do proceso de ensinanza-aprendizaxe para posteriormente realizar as actividades.

 

7. TEMPORALIZACIÓN

A realización destas actividades divídense en varias sesións coa seguinte distribución:

1. Introdución: dedicarase a esta parte de introdución do libro e do autor durante 15 minutos. Explicarase brevemente de que partes consta a caza do tesouro e o procedemento a seguir.

2. Antes da lectura: enlazada coa parte introdutoria, dedicaranse os restantes 35 minutos da sesión a esta actividade de investigación das obras do autor.

3. Durante a lectura: 4 sesións de 15 minutos antes de  finalizar a clase de Lingua galega. Mentres os nenos e nenas len van completando a tarefa sobre os personaxes.

4. Despois da lectura: 15 minutos para completar a actividade de relación de imaxes cos capítulos do libro.

5. Tarefa final: 1 sesión de 45 minutos de debate en conxunto.

 

8. ESPAZO E MATERIAIS

- Aula multifuncional onde a distribución das mesas sexa en forma de U.

- Aula dotada de ordenadores conectados a internet para cada 2 alumnos e alumnas ou ben tablets coas mesmas características.

- Pizarra dixital ou ordenador conectado a internet e proxector para uso do profesorado.

- Exemplares da obra de Carlos Casares A galiña azul para cada estudante e docente.

- Dicionarios para cada estudante ou dicionario dixital.

 

10. AVALIACIÓN

Para a avaliación terase en conta a relación entre os obxectivos e competencias detalladas nesta unidade didáctica:

 

• Comprender e producir textos orais sinxelos, propios do uso cotián ou do ámbito académico.

• Manter unha actitude de escoita adecuada, respectando as opinións dos e das demais.

• Participar nas diversas situacións de interacción oral que se producen na aula amosando valoración e respecto polas normas que rexen a interacción oral.

• Amosar interese por expresarse en público coherentemente, sen contradicións, sen repeticións innecesarias e usando nexos adecuados.

• Amosar respecto e cooperación nas situacións de aprendizaxe en grupo.

• Interesarse por amosar unha pronuncia e entoación adecuadas.

• Usar, de forma xeral, unha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas.

• Comprender, buscar, localizar e seleccionar información explícita en textos sinxelos de soportes variados (webs infantís, libros, carteis).

• Utilizar, de maneira xeral, estratexias para mellorar a lectura.

• Utilizar de xeito guiado as tecnoloxías da información para obter información e modelos para a lectura.

• Ler, en silencio ou en voz alta, textos sinxelos en galego, adaptados á súa idade e aos seus intereses.

• Usar as bibliotecas de aula, e de centro, respectando as normas básicas de funcionamento, e participar en actividades literarias.

• Ter interese por ter unha biblioteca propia.

• Amosar certa autonomía lectora e capacidade de selección de textos do seu interese, así como ser quen de expresar preferencias.

• Usar, as estratexia de planificación, textualización e revisión do texto. 

• Elaborar textos do ámbito académico para comunicar información.

• Utilizar terminoloxía lingüística e gramatical básica como apoio á comprensión e á produción de textos, así como aplicar o seu coñecemento no mellor do uso da lingua.

• Usar o dicionario e papel ou electrónico, de xeito guiado.

• Valorar a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

• Escoitar, memorizar, reproducir e valorar texto sinxelos, procedentes da literatura galega en xeral,  da literatura galega popular en particular.

• Ler textos e obras en galego adaptadas á idade e en diferentes soportes.

• Identificar o xénero literario ao que pertence uns textos dados.

• Valorar a literatura e calquera lingua, como vehículo de comunicación  e como recurso de gozo persoal.

 

Instrumentos de avaliación

A avaliación será continua e durante todo o período de realización das actividades da unidade didáctica.

• Observación directa por parte da docente: é fundamental á hora de avaliar as actitudes de participación activa, interacción na aula, respecto, tolerancia, traballo en equipo, actitude cara o uso da lingua, análise da calidade das intervencións.

• Autoavaliación do alumnado ó final das actividades propostas mediante a comprobación na propia web.